NƯỚC SẠCH VÀ VỆ SINH MÔI TRƯỜNG

                                                                                           CN. Huỳnh Mỹ Ngọc

         1. Tác hại của nước không đảm bảo vệ sinh và tầm quan trọng trong đảm bảo vệ sinh nước sạch?

- Tác hại của nước không đảm bảo vệ sinh:

 Nước không đảm bảo vệ sinh là nước bị ô nhiễm là sự biến đổi các thành phần của nước khác biệt với trạng thái ban đầu, đó là sự biến đổi các chất lý, hóa, sinh vật và sự có mặt của chúng trong nước làm cho nước trở nên độc hại ảnh hưởng đến sức khỏe con người do uống nước trực tiếp, sử dụng nước để sinh hoạt vệ sinh cá nhân hàng ngày

- Tầm quan trọng trong đảm bảo vệ sinh nước sạch:

          Nước có vai trò quyết định sự sống, nước là nguồn tài nguyên thiên nhiên có tái tạo nhờ vòng tuần hoàn của nước. Tuy nhiên, nước cũng gây tai họa và tử vong cho con người khi nhiễm bẩn, bão lụt, hạn hán.

* Sử dụng nguồn nước sinh hoạt nào cho an toàn?

Nước trong chưa hẳn là đã sạch bởi có những chất độc hại mà mắt thường chúng ta không thể nhìn thấy được ( như vi khuẩn, virus, kim loại nặng…). Hiện nay, người dân thường sử dụng rất nhiều nguồn nước khác nhau như:  nước máy, nước mưa, nước giếng, nước đóng bình, đóng chai, nước qua máy lọc nước RO…. nhưng đâu là nguồn nước thực sự an toàn thì không phải ai cũng rõ.

- Nước mưa

Nước mưa trong dân gian được nhiều người xem là nước sạch. Một số người thích uống nước mưa vì nó chứa ít các loại muối khoáng hòa tan, ít sắt, làm cho nước không có mùi tanh…. Người ta còn cho rằng trong nước mưa chứa ít các thành phần kim loại nặng nên rất có lợi cho sức khỏe con người.

Nước mưa hoàn toàn không sạch như chúng ta tưởng, nhất là đối với thời đại ngày nay. Bởi tại nhiều vùng, đặc biệt ở các khu đô thị không khí bị ô nhiễm trầm trọng. Mỗi hạt mưa khi rơi từ trên cao xuống đã rửa sạch một vài kilomet trong khí quyển. Do đó nước mưa cũng có thể chứa rất nhiều vi trùng gây bệnh, nhiều chất hòa tan độc hại (VD: axit nitric, axit sunfuric…. ). Hơn nữa nước mưa thường được hứng từ các mái nhà, là nơi tích lũy vô số chất bẩn. Lưu ý, người dân không nên dùng nước mưa hứng từ ngói fibro xi măng, chỉ được hứng nước mưa ở mái ngói, mái tôn… Mức độ vi khuẩn, tạp chất hóa học nhiều hay ít phụ thuộc vào mùa và từng vùng. Khi sử dụng nước mưa tránh uống trực tiếp, phải đun sôi trước khi uống để tiêu diệt vi khuẩn.

Mặt khác nước mưa có thành phần giống như nước cất vì cũng là hơi nước ngưng tụ. Hơi nước từ mặt biển, sông, hồ bốc lên nhập vào các tầng không khí, gặp lạnh ngưng tụ lại và rơi thành mưa. Theo các kết quả nghiên cứu, trong nước mưa thiếu các muối khoáng như Canxi, Mangan….

- Nước giếng khoan, giếng khơi.

Có thể nói tùy từng vùng miền, khu vực mà nguồn nước giếng khoan, giếng khơi có những đặc tính nhiễm các chất kim loại nặng, tạp chất hữu cơ khác nhau. Tuy nhiên sự phân chia này cũng chỉ có tính tương đối, vì ngay trong một khu vực tùy từng độ sâu, tùy tầng nước ngầm khai thác mà chất lượng nguồn nước sinh hoạt cũng khác nhau.

Nguồn nước ngầm nguy hại là bởi sự xâm hại của các loại hóa chất độc hại, môi trường trên mặt đất bị ô nhiễm, bị chất thải trong sản xuất công nghiệp, chất thải sinh hoạt của con người ngấm vào lòng đất. Nếu nước chưa được xử lý thì vô tình người sử dụng đã trực tiếp đưa chất độc vào cơ thể dẫn đến nhiễm khuẩn đường ruột và một số bệnh nguy hiểm khác. Các chất độc tồn tại trong nước giếng ở mức độ nhẹ có thể gây dị ứng da, nhiễm trùng đường ruột, gây bệnh tiêu chảy, nếu tích tụ lâu ngày có thể gây ung thư và dẫn đến tử vong. Bởi các chất có trong nước giếng khoan thường là các chất rắn, kim loại nặng không hòa tan như các chất ở giếng khơi.

- Nước ao, hồ, sông, suối.

Nước ao, hồ, sông, suối thường bị ô nhiễm do nước thải sinh hoạt và nước thải công nghiệp, đồng thời cũng có một lượng nước thải từ các hoạt động như là nuôi cá, hay là nước thải từ một số các ruộng lúa mà người ta đã phun thuốc trừ sâu hay rải phân bón làm cho nguồn nước bị ô nhiễm. Ngoài ra, do mưa gió, lũ lụt nên nước ao hồ, sông suối thường bị ô nhiễm bởi rác, lá cây, xác chết…

- Sử dụng nước máy (các trạm cấp nước tập trung):

Nhiều nhà máy cung cấp nước sạch còn có các chỉ tiêu chưa bảo đảm chất lượng nước ăn uống, sinh hoạt theo đúng tiêu chuẩn QCVN 02 mà Bộ Y tế đã ban hành là do một số nơi nguồn nước khai thác bị ô nhiễm vì ngập lụt; có nơi thì do quy trình xử lý nước sinh hoạt chưa bảo đảm biện pháp duy trì hàm lượng clo dư, hoặc do đường ống bị vỡ, rò rỉ. Việc duy trì kiểm tra của ngành chức năng tại địa phương đối với các cơ sở, nhà máy cấp nước đạt tỷ lệ thấp, nhất là các trạm cấp nước ở khu vực nông thôn có công suất nhỏ, phân tán rải rác.

-  Nước đóng bình 20l (gallon), nước đóng chai

Chỉ nên dùng các hãng có uy tín tên tuổi, cung cấp được các kết quả kiểm định đạt tiêu chuẩn quy định của nước ăn uống (QCVN:01/BYT). Tuyệt đối không nên sử dụng các loại chai, bình nước không tên tuổi hàng nhái, hàng kém chất lượng trên thị trường, không có nguồn gốc xuất xứ rõ ràng…

-  Máy lọc nước RO

Hiện nay, máy lọc nước RO sử dụng màng thẩm thấu ngược RO đang là giải pháp xử lý nước an toàn nhất nhờ khả năng lọc bỏ hoàn toàn các độc tố, kim loại nặng, các tạp chất, tiêu diệt đến 99.99% vi khuẩn, virus… tuy nhiên không phải cứ sử dụng máy lọc nước là hoàn toàn tin tưởng. Nên mua máy lọc  có nguồn gốc xuất xứ rõ ràng, cung cấp đầy đủ chứng nhận của các đảm bảo tiêu chuẩn về nước ăn uống của bộ y tế (QCVN01:2009/BYT), những loại máy lọc thông minh có tính năng tự động sục rửa màng RO và báo thay lõi lọc đúng thời hạn để đảm bảo cho nguồn nước nhà bạn luôn được vệ sinh, đảm bảo an toàn.

* Cách tự kiểm tra nguồn nước nhà bạn có nhiễm bẩn không

Theo tổ chức Y tế thế giới, thì hiện nay đến 80% bệnh tật ở các quốc gia đang phát triển có liên quan đến nguồn nước và môi trường. Và tại Việt Nam, mỗi năm có đến 9.000 trường hợp tử vong, 200.000 người mắc bệnh ung thư mà có nguyên nhân chính bắt nguồn từ ô nhiễm nguồn nước.

Sử dụng nguồn nước “bẩn” mang lại những tác hại đáng sợ

            Thời gian gần đây, dư luận đang vô cùng hoang mang và lo lắng trước tình trạng nước sinh hoạt gặp “vấn đề”

Việc nguồn nước gặp vấn đề không chỉ gây khó khăn, bất tiện trong sinh hoạt hàng ngày cho người dân mà đằng sau đó còn có những hậu quả vô cùng nghiêm trọng đến chính sức khỏe người tiêu dùng.

Với nguồn nước nhiễm Asen, dù chỉ một liều lượng nhỏ nhưng qua thời gian sử dụng lâu dài sẽ gây ra các triệu chứng mệt mỏi, buồn nôn, giảm hồng cầu, bạch cầu, da sạm, rụng tóc, giảm trí nhớ, rối loạn nhịp tim, đau mắt, viêm dạ dày, ung thư,.. nếu nồng độ quá lớn thậm chí có thể khiến mạch đập yếu, mặt nhợt nhạt, thâm tím, và gây tử vong rất nhanh.

Bên cạnh đó, việc nguồn nước bị nhiễm khuẩn là nguyên nhân và điều kiện thuận lợi bùng lên các dịch bệnh vô cùng nghiêm trọng, tiêu chảy, bại liệt, giun sán, viêm não, đau mắt hột, nấm,...

Các triệu chứng ngoài da do tác hại asen

Viêm da do sán trong nước

         Với những tác hại nguy hiểm đó, mỗi cá nhân, hộ gia đình nên chuẩn bị cho mình những kiến thức cần thiết giúp sớm phát hiện sự ô nhiễm của nguồn nước và đưa ra các biện pháp xử lý kịp thời.

*Dưới đây sẽ là một số những cách để nhận biết, kiểm tra và tạm xử lý nguồn nước tại nhà:

- Nhận biết qua màu sắc và mùi:

+ Nước có mùi tanh, có màu xanh vàng sau khi để ngoài không khí là nước bị nhiễm sắt, phèn.

+ Nước có mùi nồng, khó chịu như thuốc sát trùng là nước bị nhiễm clo. Hầu như tất cả nguồn nước máy để sử dụng phương án sục clo và ozon khử trùng ở đầu nguồn, mùi clo nồng vào buổi sáng người sử dụng lấy nước là do lượng clo, ozon dư trong nước.

+ Nước có mùi khó thở, buồn nôn, mùi đặc biệt là nước nhiễm phenol và clo.

+ Nước có mùi thum thủm, trứng thối là nước nhiễm H2S ( ít gặp )

+ Mặt nước có váng đen, nấu thức ăn khó chín, gây mảng bám vào các dụng cụ là nước cứng (cụ thể là nguồn nước có chưa muối canxi và magie), nước nhiễm mangan.

- Biện pháp xử lý trước mắt:

+ Luôn luôn đun sôi nước trước khi sử dụng.

+ Uống nước mới sau 24h (bởi sau 24h, nước đun sôi để nguội sẽ bị nhiễm khuẩn trở lại).

+ Gợn nước sau khi để lắng và phơi dưới ánh nắng 1,2 ngày, sử dụng các phương pháp lọc nước bằng than hoạt tính, dạng phun mưa ,...

        Tuy nhiên, đây chỉ là những nhận biết và giải pháp xử lý tạm thời, bởi dù nước không có màu, không có mùi, không đóng cặn nhưng cũng không có nghĩa nước gia đình bạn không nhiễm khuẩn.  Asen, và amip ăn não người không thể phát hiện bằng mắt thường và không thể bị loại bỏ bằng phương pháp đun sôi.

        Cách tốt nhất, hãy mang nước đến các đơn vị có chuyên môn, có đầy đủ các máy móc khoa học để kiểm định lại nguồn nước và xin các phương án giải quyết tối ưu nhất cho gia đình.

        * Biện pháp phòng ngừa và diệt khuẩn hiệu quả nhất

         Nước sinh hoạt nhiễm khuẩn gây ra những tác hại vô cùng nguy hiểm đối với sức khỏe vì vậy chúng ta cần có các giải pháp để phòng ngừa sự nhiễm khuẩn như:

        - Rửa tay

           Đây là việc làm đơn giản nhưng rất quan trọng mà bạn cần phải thực hiện để giảm thiểu nguy cơ lây nhiễm khuẩn E-coli cho cơ thể, đặc biệt là sau khi bạn đi vệ sinh, chạm vào động vật và trước khi chuẩn bị thức ăn.

Tốt nhất là bạn nên sử dụng các loại xà phòng diệt khuẩn để làm sạch bàn tay trước khi tiếp xúc với thực phẩm.

 Nấu chín thực phẩm

Các loại thực phẩm sống luôn ẩn chứa nhiều loại vi khuẩn có hại cho sức khỏe. Vì vậy, bạn cần phải nấu chín thức ăn trước khi sử dụng.

Đối với các loại thịt như thịt bò, heo…hãy nấu chín chúng ở nhiệt độ 70o C (nên sử dụng một nhiệt kế để kiểm tra nhiệt độ).

Đối với các loại rau xanh, hãy nấu chúng trong 15 giây ở nhiệt độ 70o C sẽ giết chết các vi khuẩn E-coli.

- Tránh dùng thực phẩm có nguy cơ nhiễm khuẩn E-coli

Sữa, phô mai, thịt sống và nước trái cây chưa được tiệt trùng là những loại thực phẩm có nguy cơ nhiễm khuẩn E-coli rất cao. Do đó, bạn nên hạn chế sử dụng những loại thực phẩm này.

Để đảm bảo an toàn cho sức khỏe, tốt nhất là bạn nên sử dụng các loại thực phẩm đã được tiệt trùng, được nấu chín kỹ hoặc các loại nước ép trái cây được giữ lạnh sau khi chế biến.

Ngoài ra, bạn cũng phải tránh tiếp xúc với phân người và động vật vì đây là tác nhân gây nhiễm khuẩn E-coli rất cao.

            - Không được uống  nước sông, ao, hồ bơi

Khi bơi lội trong các hồ bơi, sông suối và ao hồ, bạn cần phải tránh uống nước từ những môi trường này.

Bởi lẽ, những chất thải của người và động vật có thể hoà lẫn trong nước, khi bạn vô tình nuốt nước sông, ao hồ… Một số loại vi khuẩn E-coli có thể “xâm nhập” vào cơ thể bạn và tạo ra độc tố gây tiêu chảy, suy thận, bàng quang và các bệnh nặng khác.

- Rửa sạch rau củ và dụng cụ làm bếp

Để phòng ngừa nhiểm khuẩn E-coli một cách hiệu quả hơn, bạn cũng đừng quên tạo thói quen rửa sạch rau củ và thường xuyên vệ sinh các dụng cụ bếp.

-               Diệt khuẩn:

    Cho đến nay, sử dụng tia cực tím (tuer ngoại, UV) được đánh giá là phương pháp hiệu quả nhất để thanh trùng diệt khuẩn E-coli và các loại vi sinh tương tự trong nguồn nước do chi phí rất cao nên các nhà máy sản xuất nước không thể áp dụng giải pháp diệt khuẩn bằng tia cực tím. Thông thường các nhà máy nước thường xử lý khuẩn bằng clo vì đây là giải pháp khá đơn giản mà cho hiệu quả khá tốt lại tiết kiệm được chi phí.
       Với phạm vi gia đình, để an toàn hơn, bạn có thể sử dụng máy lọc nước, các dòng có đèn UV diệt khuẩn hoặc các dòng có tích hợp bạc để khả năng khử khuẩn tốt
            2. Bảo vệ sức khỏe trong thời tiết nắng hạn kéo dài:

- Tránh tiếp xúc trực tiếp với ánh nắng mặt trời

- Cần uống nhiều nước nhằm tránh bị suy kiệt cơ thể và giảm ảnh hưởng đến những bệnh lý khác như tim, mạch, cao huyết áp.

- Điều chỉnh chế độ dinh dưỡng như ăn nhiều rau, quả nhất là trái cây có nhiều nước.

- Mặc trang phục thoáng mát.

- Giữ nhà cửa thông thoáng._/.